مدیریت سرمایه گذاری در بورس چیست؟

اگر بخواهیم به طور خلاصه تعریفی از مدیریت سرمایه گذاری ارائه دهیم، می توانیم آن را مهارتِ مدیریتِ سبد سرمایه گذاری در جهت به حداکثر رساندنِ سود عنوان کنیم. با این حال، در بازار بورس برای آنکه به بازده مورد نظر برسید، باید میزان مشخصی از ریسک را هم به جان بخرید. در نتیجه، برخی افراد مدیریت سرمایه در بورس را به نوعی همان مدیریت ریسک تلقی می کنند که با توجه به اهداف مالی هر فرد مشخص می شود. به عنوان مثال، سرمایه گذاری در بازار سهام اگرچه نسبت به اوراق قرضه ریسکِ بیشتری دارد ولی پتانسیلِ سودآوری آن نیز بیشتر می باشد.

مدیریت ریسک و تنوع بخشیدن به پورتفوی

برای مدیریت سرمایه پیش از هر چیز لازم است مشخص شود فرد یا شرکت تا چه حد توان و میل به ریسک پذیری دارد. مدیریت صحیح ریسک با بقا و موفقیتِ سرمایه گذار در بازار پیوند نزدیکی دارد، و از این رو، برای سرمایه گذاریِ موفقیت آمیز معمولا توصیه می شود که پورتفویی متنوع و بهینه سازی شده ایجاد شود تا بهتر بتوان ریسک و بازده ی سرمایه گذاری‌های مختلف را کنترل کرد.

روند و عوامل تأثیرگذار بر مدیریت سرمایه در بورس

در روند مدیریت سرمایه گذاری، پس از مشخص شدن اهداف مالی سرمایه گذار، یک استراتژی و نقشه ی راه برای رسیدن به این اهداف تدوین می شود. این استراتژی نشان می دهد که برنامه‌ریزی باید به چه شکل انجام شود و از چه متدها و روش هایی در آن استفاده شود. 

در مرحله‌ی بعد، برحسب استراتژی اتخاذ شده، یک پورتفوی یا سبد سرمایه گذاری تشکیل داده می شود که مطابق با نیازها و سطح ریسک پذیری سرمایه گذار باشد.

البته در این پروسه با توجه به شرایط ممکن است از استراتژی های مختلف استفاده شود و در چیدمان پورتفوی نیز تغییراتی به وجود بیاید. در واقع، می توان گفت که تدوین و به کار بردنِ استراتژی های مالی و تشکیل یک پورتفوی بهینه همان کاری است که در مدیریت سرمایه در بورس انجام می گیرد.

شرکت های سبدگردان و مدیریت سرمایه

مدیریت بهینه ی سرمایه، پروژه ای چند مرحله ای و تخصصی است که عموما توسط سبدگردانان و مدیران مالی انجام می گیرد. به عبارت دیگر، وظیفه ی شرکت های سبدگردان، همان مدیریت سبد سرمایه است که در قالب خدمات گوناگونی به مشتریان عرضه می شود.

برای مثال، یک مدیر مالی در چنین شرکتی می تواند براساس وضعیت بازار و اهداف و شناختی که از سرمایه گذار پیدا می کند، توصیه ها و راهکارهای مختلفی به وی ارائه دهد که چطور سرمایه ی خود را در بازار حفظ نموده و آن را ارتقاء دهد.

مدیران سبد سرمایه همچنین در بسیاری از موارد مدیریتِ روزانه ی پورتفوی را نیز بر عهده می گیرند و از جانب سرمایه گذار معاملات را انجام می دهند.

با کاهش نقد شوندگی چه اتفاقی در بازار سرمایه رخ می دهد؟

همان طور که گفته شد، بالا بودن سرعت نقدشوندگی عامل مهمی در بازار بورس و سرمایه است . با این حال، اگر وضعیت نقدشوندگی در بازار خوب نباشد، ریسک سرمایه گذاری هم بیشتر می شود. نقدشوندگی زمانی رو به کاهش می رود که قیمت ها در بازه های زمانی کوتاه مدت دچار نوسان های شدید شوند. در این حالت، تفاوت معناداری بین قیمت پیشنهادی خریدار و قیمت درخواستی فروشنده به وجود می آید که قابلیت تبدیل سرمایه به وجه نقد را با مشکل رو به رو می کند. معمولا نقدشوندگی پایین را به عنوان یکی از نشانه های ایجاد حباب در بازار نیز در نظر می گیرند.

انواع دارایی براساس قابلیت نقدشوندگی

دارایی ها را براساس توانایی در نقدشوندگی می توان به دو دسته‌ی دارایی هایی با قدرت نقدشوندگی بالا و دارایی هایی با قدرت نقدشوندگی پایین تقسیم کرد. معمولا در بازار سرمایه، برخی دارایی ها، مثل طلا و اوراق مشارکت، راحت تر قابل تبدیل به پول نقد هستند که آنها را دارایی‌هایی با قدرت نقدشوندگی بالا در نظر می گیرند. در مقابل، برخی دارایی ها مثل املاک و مستغلات عموما قدرت نقدشوندگی پایین تری دارند. هرچه نقدشوندگی یک دارایی بیشتر باشد، سرمایه گذاران راحت تر می توانند در صورت لزوم آن را به قیمت مناسب و بدون افت ارزش نقد کنند. از این رو، محاسبه ی سرعت نقدشوندگی یک سهم از عوامل مهم در تصمیم گیری‌ سرمایه گذاران است.

رابطه نوسان و نقدشوندگی در بازار بورس

در بازار بورس معمولا هر چه معاملات بیشتر باشد، قیمت ها ثبات بیشتری خواهند داشت و نوسان کم تر خواهد بود. به عبارت دیگر، نقدشوندگی و نوسان در اکثر موارد با یکدیگر رابطه ی عکس دارند و با افزایش یکی، آن دیگری رو به کاهش می رود.

ریسک نقدشوندگی

در شرایطی که نقدشوندگی رو به کاهش باشد، قیمت ها در بازار ناپایدار خواهد بود و در اصطلاح ریسک نقدشوندگی برای آن بازار زیاد محسوب می شود.  

چه عواملی بر ایجاد ریسک نقدشوندگی در بازار تأثیرگذارند؟

ریسک نقدشوندگی متأثر از عوامل مختلفی است که در زیر به برخی از آن ها اشاره می کنیم:

عمق بازار

به طور کلی، وقتی ریسک نقدشوندگی در بازار زیاد است که تقاضای چندانی برای خرید دارایی وجود ندارد. در مقابل، معمولا اگر خرید و فروش در بازار به طور گسترده انجام بگیرد، ریسک نقدشوندگی نیز کاهش می یابد. در نتیجه، عمق بازار از فاکتورهای اصلی در ایجاد ریسک نقدشوندگی است.

شکاف قیمت ها

اختلاف زیاد بین قیمت پیشنهادی و قیمت درخواستی از عوامل اصلی در کاهش توان نقدشوندگی بازار است.

تصمیمات عجولانه و هیجانی

دیگر عامل مهم که ممکن است باعث ایجاد صف خرید و فروش و افزایش ریسک نقدشوندگی شود، تصمیم‌گیری‌های احساسی و هیجانی توسط معامله‌گران است که به اختلاف قیمت ها دامن می زند.

فعالیت بورس در ایران چطور آغاز شد؟

ایده تشکیل بورس در ایران به اوایل سده چهارده شمسی بر می گردد، یعنی سال ۱۳۱۵ که برای اولین بار به درخواست دولت ایران، مطالعاتی توسط فردی بلژیکی به نام «وان لوترفلد» در زمینه‌ی تأسیس بورس صورت گرفت و حتا طرح قانونی آن نیز ایجاد شد؛ اما به دلیل آغاز جنگ جهانی دوم و نامناسب بودن شرایط، برای مدت بیش از دو دهه به تعویق افتاد.

در سال ۱۳۴۱، گروهی در وزارتِ بازرگانی صنایع و معادنِ وقت به وجود آمد و موافقت نامه ی اولیه تأسیس بورس اوراق بهادار تنظیم گشت. در همین سال، هیئتی از بورس بروکسل برای مشارکت در راه‌اندازی بورس به ایران دعوت شد. در سال ۱۳۴۵، تشکیل بورس سهام به عنوان قانون در مجلس تصویب و اجرای آن به بانک مرکزی ابلاغ شد. سرانجام، در پانزده بهمن ۱۳۴۶، اولین معامله های بورس در ایران با ورود سهام بانک صنعت و معدن، به طور رسمی انجام گرفت.

دوره اول بورس در ایران را می توان تا قبل از وقوع انقلاب اسلامی، یعنی تا سال ۱۳۵۷، در نظر گرفت که طی مدت ۱۱ سال، تعداد بنگاه های اقتصادی و شرکت های فعال در بورس به بیش از صد شرکت می رسد و حجم معاملات نیز تا ۱۵۰ میلیارد ریال افزایش می یابد.

پس از انقلاب، دوره دوم آغاز می شود، که به دلیل وضعیت ناپایدار و اعتصاب هایی که در واحدهای تولیدی رخ می دهد، بورس ایران تقریباً به حالت تعطیل در می آید. همچنین، با ایجاد سازمان صنایع ملی ایران، بسیاری از بانک ها، شرکت ها و صنایع در اختیار دولت گذاشته می شود، به طوری که تا سال ۱۳۶۷ تعداد بنگاه های اقتصادی پذیرفته شده در بورس تقریباً به نصف کاهش می یابد. در این سال ها، شرایط جنگی عامل بسیار مهم رکود بازار بورس محسوب می شود.

دوره سوم بورس در ایران از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۳

با اتمام جنگ هشت ساله و با توجه به سیاست گذاری های تازه اقتصادی، فعالیت بورس مجدداً مورد توجه قرار می گیرد. در این سال ها، با افزایش خصوصی سازی، تعداد شرکت های پذیرفته شده در بورس افزایش چشم گیری پیدا می کند و تا سال ۱۳۸۳ به ۴۲۲ شرکت می رسد. همچنین، در این دوران، بورس اوراق بهادار تهران به عضویت کامل فدراسیون جهانی بورس و اوراق بهادار (FIBV) در می آید.

در آذر سال ۱۳۸۴، یکی از قوانین مهم تاریخ بورس ایران به نام «قانون بازار اوراق بهادار» تصویب می شود که به موجب آن برخی نواقص و ایراداتِ اولیه برطرف شده و بخش های نظارتی و عملیاتی در بورس از هم تفکیک می شوند. به عبارت دیگر، سازمانی تحت عنوان «سازمان بورس و اوراق بهادار» تشکیل می شود که نقشِ نهاد نظارتی بورس را بر عهده دارد.

بورس ایران از سال ۱۳۸۴ تاکنون

از سال ۱۳۸۴ تاکنون نیز بورس ایران فراز و فرودهای گوناگونی داشته است که از جمله آن ایجاد سامانه معاملات برخط، یکشنبه سیاه و رکورد بیشترین افزایش شاخص است.

در حال حاضر، چهار بورس اصلی، یعنی بورس اوراق بهادار تهران، بورس کالای ایران، فرابورس ایران و بورس انرژی ایران زیرنظر سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت دارند و تعداد سهام داران هم به طرز بی سابقه ای افزیش یافته است.

چه وقت در بازار سرمایه حباب وجود دارد؟

حباب مفهومی اقتصادی است که چه برای بازار بورس و چه سایر بازارهای مالی کاربرد دارد و هنگامی اطلاق می شود که داد و ستد و معامله در یک بازه زمانی خاص بیشتر از ارزش واقعی صورت بگیرد. در نتیجه، در این وضعیت قیمت ها به شدت افزایش می یابد و ارزش ذاتی دارایی را پشت سر می گذارد.

از این رو، در بورس دارایی های مورد معامله را باید بر مبنای رشد واقعی هر شرکت خرید و فروش کرد. البته تعیین ارزش ذاتی کار چندان راحتی نیست و فاکتورهای مختلفی در آن دخیل می باشد که نیازمند مدل سازی و پیگیری جریان نقدی هر شرکت است. 

به همین دلیل، افرادی که تازه وارد بازار بورس می شوند به دلیل ناآشنایی با این اطلاعات و نحوه ی صحیح معامله، نقش زیادی بر ایجاد حباب مالی خواهند داشت. 

به این نکته نیز باید اشاره کرد که تعریف های ارائه شده برای حباب از نظر اقتصاددان های مختلف تا حدی با همدیگر فرق دارد و نظرات متفاوتی در این باره مطرح می باشد. با این وجود، در تمامی این تعریف ها شاهد افزایش سریع و در پی آن کاهش ناگهانی قیمت ها هستیم.

معنی ترکیدن حباب بورس چیست؟

حباب در بازار بورس موقتی است و هنگامی که به حد افسارگسیخته ای رشد کند با سقوط و ریزش سهم همراه خواهد شد که در اصطلاح به آن ترکیدن حباب گفته می شود. به عبارت دیگر، هر گاه شاخص بورس به طرز سریعی رو به کاهش برود، باید گفت که حباب بورس در حال ترکیدن است.

دلایل ایجاد حباب در بورس

حباب بورس به دلایل مختلفی ایجاد می شود که گاهی هم چندان دقیق و روشن نیست. به طور کلی، شکل گرفتن حباب در بورس را می توان ناشی از فرصت طلبی، خوش بینی یا عدم شناخت دانست. 

معمولا یکی از دلایل اصلی ایجاد حباب اقتصادی، نوعی حرکت جمعی و عرضه و تقاضای زیاد برای خرید و فروش است که باعث می شود قیمت دارایی از ارزش واقعی اش بیشتر شود.

علت دیگر تشکیل حباب، افزایش نقدینگی در جامعه است که تقاضا برای خرید سهم را بیشتر می کند و تا آن جا پیش می رود که تقاضا از عرضه گوی سبقت می رباید. به همین دلیل، هدایت نقدینگی در جهت نامناسب که توسط سیاست های کلان اقتصادی انجام می گیرد، معمولا تأثیر بسزایی در ایجاد حباب مالی دارد.

عامل دیگر که از آن به عنوان «نظریه احمق بزرگ تر» یاد می شود، وقتی است که افراد با علم به ارزش واقعی یک دارایی اقدام به خرید آن با قیمت بالا می کنند تا در آینده نیز بتوانند آن را با قیمتی باز هم بیشتر به فروش برسانند. با تکرار این چرخه، احتمال تشکیل حباب بسیار زیاد خواهد بود.

کارگزاری بورس چیست؟

شرکت کارگزاری نهادی است که واسطه ی بین سهامدار و سازمان بورس ایران محسوب می شود. برای اینکه هر شخص حقیقی یا حقوقی بتواند در بازار بورس ایران به خرید و فروش بپردازد، باید در یکی از کارگزاری های رسمی حساب خود را افتتاح کرده باشد. با تکمیل ثبت نام، کد بورس (از سامانه سجام) و کد معاملاتی در اختیار مشتری قرار می گیرد که وی با استفاده از آنها می تواند از خدمات کارگزاری بهره مند شود.

در حال حاضر، بیش از ۱۰۰ شرکت کارگزاری زیر نظر سازمان بورس اوراق بهادار ایران به فعالیت می پردازند. فهرستی از کارگزاری های مجوزدار در سراسر کشور را می توانید در سایت seo.ir بیابید.

شرکت کارگزاری چه خدماتی ارائه می دهد؟

شرکت های کارگزاری به طور کلی واسطه ی دسترسی سرمایه گذاران به بازار هستند و خدمات مختلفی را ممکن است ارائه دهند.

کارگزاری ها در زمینه هایی همچون پذیرش سفارش های مشتریان، انجام خرید و فروش آنلاین و برخط، مشاوره در ارتباط با سرمایه گذاری، صدور و ابطال واحدهای صندوق سرمایه گذاری و … خدمات شان را ارائه می دهند.

اگرچه خدمات کارگزاری ها امروزه به صورت آنلاین و اینترنتی انجام می گیرد، ولی کارگزاری های بزرگ در اکثر استان های کشور شعباتی دارند و معمولا امکان مراجعه حضوری نیز برای مشتریان فراهم می باشد.  

رتبه بندی کارگزاری های بورس

اداره آمار و اطلاعات ایران و سازمان بورس و اوراق بهادار کشور، هر ساله براساس فاکتورها و معیارهای مختلف نظیر تعداد دفعات انجام معالمه، اقدام به رتبه بندی شرکت های کارگزاری می کنند. هدف از این رتبه بندی ها، کمک به سرمایه‌گذاران برای تشخیص و انتخاب بهترین کارگزاری های موجود است. در این رتبه بندی، سطح خدمات هر کارگزاری با حروف الف، ب و ج نشان داده می شود.

معروف ترین کارگزاری های بورس ایران کدامند؟

همان طور که گفته شد، کارگزاری های زیادی در بازار بورس فعالیت دارند که برخی از آن ها کاملا شناخته شده و مطرح هستند. به طور کلی، براساس رتبه بندی ها و ارزش معاملات انجام گرفته، می توان معروف ترین کارگزاری های ایران را شناسایی کرد.

در زیر نام برخی از کارگزاری های معتبر و مشهور ایران آورده شده است:

• کارگزاری فارابی
• کارگزاری آگاه
• کارگزاری اقتصاد بیدار
• کارگزاری بانک ملت
• کارگزاری بانک سپه
• کارگزاری حافظ
• کارگزاری سهم آشنا
• کارگزاری بانک تجارت
• کارگزاری بانک سامان
• کارگزاری مفید
• کارگزاری بهمن
• کارگزاری پارسیان
• کارگزاری بانک کشاورزی
• کارگزاری تدبیرگران فردا
• کارگزاری نواندیشان بازار سرمایه
• کارگزاری تأمین سرمایه نوین
• کارگزاری امین سهم
• کارگزاری بانک صادرات
• کارگزاری آبان
• کارگزاری آتی ساز بازار
• کارگزاری سرمایه و دانش
• کارگزاری مبین سرمایه
• و …

در نهایت به این نکته نیز توجه داشته باشید که معروفیت کارگزاری به معنای ارائه بهترین خدمات نیست و ممکن است کارگزاری های بزرگ و شناخته شده هم در ارائه خدمات شان مشکلاتی داشته باشند.

مهم ترین اصطلاحات بورس کدامند؟

بورس

بورس بازاری با قوانین و مقررات خاص است که در آن سهام شرکت های مختلف معامله می شود.

شاخص کل

شاخص کل نشان دهنده‌ی سطح عمومی قیمت در کل بازار است و از طریق آن می توان بازدهی بازار را در دوره ای معین محاسبه کرد. هرچند شاخص کل مهم ترین شاخص بازار بورس محسوب می شود، اما شاخص های دیگری نظیر شاخص صنعتی، شاخص مالی، شاخص بازدهی نقدی و … نیز در بازار وجود دارد.

نماد معاملاتی

نماد معاملاتی شناسه منحصر به فردی است که برای هر یک از اوراق بهادار در سامانه تعریف شده و به صورت حرف و عدد یا ترکیبی از هر دو می باشد.

قیمت آغازین

قیمتی که در آغاز جلسه رسمی معاملات بورس برای هر ورقه بهادار بر روی تابلو اعلام می‌شود.

قیمت پایانی

قیمت نهایی هر ورقه بهادار در پایان جلسه رسمی معاملات بورس است.

عرضه اولیه

وقتی سهام یک شرکت برای اولین بار به عموم مردم عرضه شود به آن عرضه اولیه گفته می شود. عرضه اولیه از آن‌جا که برای اولین بار ارائه شده است معمولا ارزان‌تر است.

پورتفوی

پورتفوی (portfolio) همان سبد بورسی است که از سهام متنوع شرکت های مختلف تشکیل می شود و هدف از ایجاد آن کاهش ریسک سرمایه گذاری است.

سود هر سهم

سود هر سهم (EPS) نشان دهنده‌ی سود شرکت به‌ازای هر سهم عادی است. ای‌پی‌اس را پس از کسر مالیات، از تقسیم سود عملیاتی بر تعداد کل سهم ها محاسبه می کنند.

سود تقسیمی هر سهم

سود تقسیمی هر سهم (DPS) درصدی از EPS‌ است که بین سهام‌داران شرکت تقسیم می شود.

نسبت پی به ای (P/E)

نسبت پی به ای نسبت قیمت به درآمد است که از روش های تعیین ارزش نسبی سهام شرکت ها محسوب می شود. این نسبت نشان می دهد قیمت سهام شرکت چند برابر میزان سود نقدی هر سهم خواهد بود و در واقع آیا سهام شرکت ارزش سرمایه گذاری دارد یا نه.

ضریب بتا

ضریب بتا میزان نوسان یک سرمایه گذاری را نسبت به بازار نشان می دهد و براساس داده های تاریخی معاملات به دست می آید.

سبد گردانی

سبدگردانی مدیریت و چیدمان درست دارایی ها در پورتفوی است که یا توسط خود فرد یا توسط فرد یا گروهی متخصص انجام می گیرد.

سبد گردان

سبد گردان شخصی حقیقی یا حقوقی است که طبق قراردادی مشخص، مدیریت پورتفوی  و حسابداری سبد گردان سرمایه گذار را بر عهده می گیرد.